Μαθήματα

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η απόκτηση τεχνικών γνώσεων αποκατάστασης ιστορικών κτηρίων, εξειδικεύοντας το υποχρεωτικό μάθημα του 7^ου εξαμήνου (Θεωρίες και Τεχνικές στην Αποκατάσταση Κτηρίων και Συνόλων), το οποίο έχει προηγηθεί. Οι φοιτητές κατανέμονται σε ομάδες, με σκοπό την μελέτη ενός ιστορικού κτηρίου και τη διατύπωση αναλυτικής τεκμηριωμένης πρότασης αποκατάστασης. Παράλληλα, παρακολουθούν διαλέξεις που εστιάζουν στην μεθοδολογία ανάλυσης των ιστορικών κτηρίων και της παθολογίας τους όπως και στις ειδικές τεχνικές στερέωσης και συντήρησης, ενώ εξοικειώνονται με ειδικά θέματα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που υπεισέρχονται στη μελέτη των έργων αποκατάστασης.

Το εργαστήριο έχει ως κύριο θέμα την εφαρμοσμένη κίνηση στην Αρχιτεκτονική και ειδικότερα στην transformable ή μεταβαλλόμενη αρχιτεκτονική με κάποιες αναφορές και στη μεγαλύτερη, και κάποιες φορές αλληλένδετη, κατηγορία της portable ή μεταφερόμενης αρχιτεκτονικής. Προσεγγίζει το θέμα του χρόνου και της κίνησης στη συνθετική διαδικασία παραγωγής χώρων και μορφών μέσα από τον αναλογικό ή τον ψηφιακό χειρισμό, και μέσα από το πλαίσιο της εξέλιξης των μοντέλων αυτών σε κατασκευή και λειτουργία κινητικών χώρων.

 Ειδικότερα, την αρχιτεκτονική μεταβλητότητα την αντιμετωπίζει ως τη δυνατότητα ανταπόκρισης του χώρου (αυτόματα ή μη) σε ποικιλία καταστάσεων με τα μεταβαλλόμενα στοιχεία να αποτελούν κυρίαρχα στοιχεία του αρχιτεκτονήματος. Αυτή η τάση είναι ένας τομέας ο οποίος πρόσφατα γνωρίζει αρκετό ενδιαφέρον, κυρίως λόγω των χαρακτηριστικών του, που ταιριάζουν στη σύγχρονη κοινωνία, αλλά και των μελλοντικών προοπτικών που φαίνονται να υπάρχουν σε αυτή. Το μάθημα αντιμετωπίζει ως κύριο εργαλείο χειρισμού το διάγραμμα το οποίο μπορεί να ελέγξει και να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της επέμβασης.

 Αυτές οι διαδικασίες σχεδιασμού αντιμετωπίζουν το χώρο ως κάτι ζωντανό, κάτι που εξελίσσεται και διαμορφώνεται συνεχώς σε άμεση ή έμμεση σχέση με τον σύγχρονο χρήστη/θεατή. Το μάθημα στοχεύει στη διερεύνηση παραγωγής χώρων που θα εφαρμόζουν τις δυναμικές αρχές της συνθετικής διαδικασίας και στη βιωματική εμπειρία, παράγοντας χώρους κυριολεκτικά κινητικούς.

Το μάθημα φέτος αφορά εργαστήριο αρχιτεκτονικής σύνθεσης όπου το ζητούμενο είναι η εισαγωγή του χρόνου στην επεξεργασία, σύλληψη και εφαρμογή του θέματος. To φετινό θέμα, συγκεκριμένα, είναι η ανάλυση, διαχείριση και σύνθεση ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, μέσα από το δυναμικό των σχολικών χώρων των Χανίων.

Θέματα που μας απασχολούν στην μαθησιακή διαδικασία:

• Συγκέντρωση
• Οικειοποίηση
• Δημιουργικότητα
• Αναπτυξιακά στάδια
• Ατομική βελτίωση
• Συλλογική βελτίωση

Θέματα που μας απασχολούν στο σχεδιασμό:

• εργονομία / λειτουργικότητα εσωτερικού
• μεταβλητότητα / προσαρμοστικότητα συνόλου
• τεχνολογία / υλικά συνόλου
• πολυαισθητηριακό περιβάλλον
• πολυ-πολιτισμικότητα / κοινωνικοποίηση

   Πρόκειται για εργαστήριο αρχιτεκτονικής σύνθεσης που στόχο έχει, σε πρώτο στάδιο, την κατανόηση των παραμέτρων, δεδομένων και επιλογών που επηρεάζουν τη μορφή του χώρου εκ των έσω και την εφαρμογή τους στην σχεδιαστική διαδικασία από τα πρωταρχικά στάδια και όχι εκ των υστέρων όπως γίνεται συνήθως.

Σε δεύτερο στάδιο γίνεται η συνέχεια της σχεδιαστικής διαδικασίας σε μικρότερες κλίμακες και η διερεύνηση των υλικών και άυλων χαρακτηριστικών που καθορίζουν το ύφος και τη ποιότητα του χώρου.

Το μάθημα υποστηρίζεται απο διαλέξεις που πραγματεύονται το πώς τα παραπάνω αναγνωρίζονται και αναλύονται στο έργο σημαντικών αρχιτεκτόνων.

Οι φοιτητές καλούνται να εργαστούν σε ένα σχεδιαστικό θέμα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου το οποίο θα παρουσιάσουν σε κλίμακες 1:50 - 1:20 ή και μικρότερες κατά περίπτωση.

To μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση με την διαχρονική εξέλιξη της σχέσης πόλης και θαλάσσιου μετώπου καθώς και με τις μεθόδους σχεδιασμού των παράκτιων μετώπων στην μετανεωτερική συνθήκη. Παρέχει εξειδικευμένη γνώση με τις μεθόδους σχεδιασμού παράκτιων μετώπων σε συνάρτηση με τους υφιστάμενους αστικούς ιστούς, αποσκοπώντας στην εξειδίκευση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια των σπουδών σε θεωρητικό και σχεδιαστικό επίπεδο, κυρίως μέσω των μαθημάτων Αστικός Σχεδιασμός και Αρχιτεκτονική Τοπίου, Αστικός Σχεδιασμός και Αρχτιεκτονικός Σχεδιασμός 7.

Οι φοιτητές κατανέμονται σε διμελείς ομάδες με σκοπό την ανάλυση του θέματος εξαμήνου και την διατύπωση αναλυτικού και τεκμηριωμένου προγράμματος χρήσεων το οποίο θα εξελιχθεί με την οριστικοποίηση της στρατηγικής επέμβαης και του σχεδίου γενικής διάταξης, καθώς και με την εμβάθυνση σε τμήματα μεγαλύτερου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα, οι φοιτητές θα παρακολουθούν διαλέξεις που εστιάζουν στην γένεση και εξέλιξη του ζητήματος, των μεθοδολογιών ανάλυσης και των στρατηγικών επέμβασης, μέσω της παρουσίασης έργων σχετικών με παράκτιες αναπλάσεις.

H  θεματική του μαθήματος  αφορά στην συνέχεια της ιστορικής πόλης στον χρόνο και της σύγχρονης πόλης στον διάλογο με την φυρω της φύση, σε μια διερευνηση των σταθερών  αξιών που τις χαρακτηρίζουν. Μελετώνται οι αστικοί συντελεστές, οι περιοχές κατοικίας και οι ανοιχτοί δημόσιοι χώροι της συλλογικότητας.

Στο εργαστήριο του Σχεδιασμού γίνεται επεξεργασία σύνθετου θέματος με περιοχή μελέτης η οποία μπορεί να εντάσσεται σε ιστορικό κέντρο, ή να αποτελεί κενό χώρο του (ασυνέχεια ιστού). Στη θεματική των αστικών αναπλάσεων, τα νέα κτήρια και οι ελέυθεροι χώροι καλούνται να ανταπεξέλθουν στην διττή τους σκόπευση: την ανταπόκριση σε ένα  πρόγραμμα και στην σύνδεση/ ένταξή του στο άμεσο περιβάλλον του, ως σήμανση του παλίμψηστου της αστικής στρωματογραφίας και ως σύγχρονη προοπτική.

Σημασία θα αποδίδεται στον σχεδιασμό της συνέχειας και των συσχετισμών στον δημόσιο χώρο, τον εξοπλισμό και τα υλικά του.

Το μάθημα παρέχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση των πρακτικών αστικού σχεδιασμού σε ιστορικές περιοχές και παραδοσιακά σύνολα, δίνοντας έμφαση στην ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της αντιμετώπισης των σύγχρονων αστικών προκλήσεων. Οι φοιτητές ξεκινούν με την εκμάθηση θεμελιωδών εννοιών αστικού σχεδιασμού και των μοναδικών χαρακτηριστικών των ιστορικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των χρήσεων γης, των τυπολογιών κτιρίων και της αστικής μορφολογίας. Θα εμβαθύνουν στις διεθνείς πρακτικές αναδεικνύοντας τις ποικίλες προσεγγίσεις σχεδιασμού, νομικά πλαίσια και διεθνείς κανόνες (ICOMOS, UNESCO) που προστατεύουν αυτές τις περιοχές

Εξετάζονται βασικές προκλήσεις, όπως η γήρανση των υποδομών, οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και ο αντίκτυπος του εξευγενισμού. Παρουσιάζονται τεχνικές για την τεκμηρίωση, χαρτογράφηση και ανάλυση ιστορικών περιοχών, βοηθώντας τους φοιτητές να καταγράψουν τα αστικά χαρακτηριστικά και να εντοπίσουν τα προβλήματα που χρήζουν αντιμετώπισης. Συζητούνται η βιώσιμη ανάπτυξη, ο σχεδιασμός δημόσιων χώρων και οι λύσεις κινητικότητας σε ιστορικές περιοχές, δίνοντας έμφαση στο πώς οι σύγχρονες ανάγκες μπορούν να ενσωματωθούν με τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Καθ' όλη τη διάρκεια του μαθήματος, οι φοιτητές εκπονούν εργασία σχετική με το θέμα του μαθήματος, αναπτύσσοντας πρακτικές δεξιότητες στην ανάλυση ιστορικών περιοχών και στην πρόταση αστικών παρεμβάσεων. Εξερευνούν επιτυχημένα παραδείγματα αναζωογόνησης και διατήρησης, ενώ παράλληλα διατυπώνουν τις δικές τους στρατηγικές για την εξισορρόπηση της διατήρησης με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το μάθημα κορυφώνεται με μια ολοκληρωμένη εργασία όπου οι φοιτητές παρουσιάζουν προτάσεις για τη βιώσιμη διατήρηση, προώθηση και ενσωμάτωση μιας ιστορικής περιοχής ή ενός παραδοσιακού οικισμού.

Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώνεται στη Χάρτα της Ευρωπαϊκής Χωροταξίας [1]‘η χωροταξία εκφράζει γεωγραφικά τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικολογικές πολιτικές της κοινωνίας. Είναι ένα επιστημονικό πεδίο, μια διοικητική τεχνική και μια πολιτική που αναπτύχθηκε με στόχο την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και τη φυσική οργάνωση του χώρου σύμφωνα με μια ενιαία στρατηγική.

Χαρακτηριστικά ζητήματα με τα οποία συνδέεται η χωροταξία είναι μεταξύ άλλων το πλαίσιο χωροθέτησης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, η εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στις συλλογικές υπηρεσίες και υποδομές, η ισορροπία του δικτύου των πόλεων και οι σχέσεις πόλης-υπαίθρου, η διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος.

Η χωροταξία, επιδιώκει την ικανοποίηση βασικών οικονομικό-κοινωνικών αναγκών και εξισορρόπηση των αντιθέσεων της ανάπτυξης στο χώρο, διαμορφώνει το παρόν και προσανατολίζει το μέλλον, εντάσσεται στους πρωταρχικούς σκοπούς του σύγχρονου κοινωνικού κράτους.

Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλυθούν οι βασικές έννοιες και αρχές της Χωροταξίας, οι πολιτικές που ακολουθούνται για τις βασικές παραγωγικές δραστηριότητες και θα αναλυθούν μελέτες περίπτωσης.

Το μάθημα διαρθρώνεται από δύο ενότητες:

Α Ενότητα: Διαλέξεις διδάσκουσας και προσκεκλημένων ομιλητών

Β Ενότητα –σχεδιασμός περιοχής στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.

O σκοπός της άσκησης είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τη σύγχρονη αναπτυξιακή και χωροταξική προβληματική. Οι ομάδες των φοιτητών (κατά μέγιστο τεσσάρων ατόμων) καλούνται να μελετήσουν και να αξιολογήσουν τα προβλήματα τις δυνατότητες και τις προοπτικές ενός δήμου της Περιφέρειας Κρήτης. Στη συνέχεια βασιζόμενοι στις κατευθύνσεις  των υφιστάμενων υπερκείμενων σχεδίων θα διατυπώσουν προτάσεις, για την ανάπτυξη της περιοχής που κάθε ομάδα έχει επιλέξει.

Με γνώμονα την ισόρροπη ανάπτυξη και τη συγκράτηση του πληθυσμού, οι ομάδες των φοιτητών θα προτείνουν την αναδιάρθρωση των παραγωγικών ζωνών, τη βελτίωση των υφιστάμενων και τη χωροθέτηση των νέων απαιτούμενων υποδομών και την αναζωογόνηση των μειονεκτικών περιοχών μέσω κινήτρων, στο πλαίσιο των επιταγών της βιώσιμης ανάπτυξης.

Θα πρέπει να συνυπολογιστούν οι παρακάτω ανάγκες, συνθήκες και περιορισμοί:

• Η σχέση μεταξύ εντατικού εκτατικού και μεταξύ ποσότητας-ποιότητας.
• Η σχέση μεταξύ του πρωτογενή-δευτερογενή και τριτογενή τομέα.
• Η πληρότητα στην οργάνωση των παραγωγικών και καταναλωτικών δικτύων
• Η οργάνωση των μεταφορικών δικτύων και των υποδομών σε ένα ενιαίο σύστημα.
• Η οργάνωση του οικιστικού δικτύου.
• Η ανάγκη για συμπαγή αστική ανάπτυξη.
• Η ανάγκη για πλήρη ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.
• Η ανάγκη για στροφή του τουριστικού μοντέλου από το μαζικό στο ποιοτικό- Η οργάνωση νέων μορφών τουρισμού
• Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για την επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης
• Οι επιπτώσεις του COVID στους Παραγωγικούς Τομείς.

Η αξιολόγηση των φοιτητών προκύπτει από την εργασία που εκπονούν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και παρουσιάζουν κατά την εξεταστική περίοδο.

[1] η οποία υιοθετήθηκε το 1983 από τη Διάσκεψη των Υπουργών Χωροταξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEMAT)