Μαθήματα

Το μάθημα της ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ : ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ προσφέρεται στο πέμπτο εξάμηνο σπουδών του Τμήματος Αρχιτεκτονων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Σκοπός του μαθήματος είναι η απόκτηση των απαραίτητων εκείνων γνώσεων από τους/τις φοιτητές/τριες του Τμήματος για την μελέτη και κατασκευή έργων από οπλισμένο σκυρόδεμα

Το μάθημα αποτελεί προηγμένη επαφή των φοιτητών με την πλήρη συνθετική διαδικασία στο δημόσιο χώρο: στα πλαίσια μίας σύνθετης λειτουργικής ενότητας και σε συγκεκριμένη τοποθεσία εντός της πόλης οι φοιτητές καλούνται να προσεγγίσουν εννοιολογικά, τοπολογικά, τυπολογικά και μορφολογικά το πολυεπίπεδο συνθετικό έργο σχεδιασμού ενός δημοσίου κτιρίου μεγάλης κλίμακας και πολιτισμικής σημασίας εντός πόλεως.

Οι παράμετροι, που καθορίζουν τη μεθοδολογία είναι η συνθετική διαχείριση του προγράμματος, του τόπου, του εδαφικού αναγλύφου, του κλίματος και του προσανατολισμού του κτιρίου αλλά και των σχέσεων κλίμακας, υλικών και ύφους με το άμεσο περιβάλλον. Θέματα αρχιτεκτονικής ταυτότητας, λειτουργικού προγράμματος και ογκοπλαστικής ανάπτυξης ολοκληρώνουν τα στοιχεία πολυπλοκότητας της συνθετικής διαδικασίας.

Η ανάλυση και μελέτη αναλόγων σημαντικών υλοποιημένων κτιρίων και οι διαλέξεις, που συνοδεύουν το εργαστήριο διμελών ή τριμελών ομάδων φοιτητών, αποσκοπούν στην πρακτική και θεωρητική θωράκιση της αναζήτησης και τη διευκόλυνση μιάς πραγματολογικής προσέγγισης του μαθησιακού στόχου.

Ανάλυση του αστικού χώρου και επέμβαση μέσω των εργαλείων του αστικού σχεδιασμού

Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στην αρχιτεκτονική της πόλης, αποβλέπει στην εξοικείωση των φοιτητών με τις βασικές παραμέτρους του Αστικού Σχεδιασμού και την κλίμακά του, στη θεώρηση του κτιρίου ως κυττάρου ενός ευρύτερου οργανισμού και στην ανάπτυξη σχετικής κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθησίας μέσα από την αστική ανάπλαση επιλεγμένων περιοχών. Επιδιώκεται η κατανόηση της σημασίας του κενού (δημόσιοι και ημιδημόσιοι χώροι) και του αλληλοσυμπληρωματικού χαρακτήρα του σε σχέση με το πλήρες (δομημένο περιβάλλον) για την αναβάθμιση και ανάδειξη της δημόσιας ζωής της πόλης. Αναδεικνύεται η σημασία της ένταξης των νέων επεμβάσεων στα υφιστάμενα δεδομένα και χαρακτηριστικά του άμεσου και ευρύτερου περιβάλλοντος της πόλης μέσα από την εμπέδωση των εργαλείων του αστικού σχεδιασμού και την κατανόηση του συντακτικού της αστικής κλίμακας (ιεραρχημένη οργάνωση ενοτήτων, ανάλυση αστικής τυπολογίας, συνάφεια πλήρους/κενού χώρου, ρύθμιση αστικής συνέχειας/ασυνέχειας, οργάνωση αστικών μετώπων και διακοπών, διαβάθμιση δημόσιου/ημιδημόσιου και ιδιωτικού χώρου κ.λπ). Ασκείται η κατανόηση της ιδιόμορφης δυναμικής του αστικού χώρου και η ενεργοποίηση συνεκτικών συνδέσεων αξιοποιώντας τα εργαλεία του αστικού σχεδιασμού (δίκτυα δημόσιων χώρων, πρασίνου κ.λπ). Βασικές κλίμακες σχεδιασμού 1:2000, 1:1000 και 1:500.

Το μάθημα αποσκοπεί στη εξοικείωση των φοιτητών με τις βασικές παραμέτρους του σχεδιασμού του ανοικτού αστικού χώρου υπό το πρίσμα τόσο του Αστικού σχεδιασμού όσο και του Τοπιακού σχεδιασμού. Το μάθημα επιχειρεί να διαχειριστεί ζητήματα σχεδιαστικής πολυπλοκότητας τα οποία οφείλονται σε δύο σχεδιαστικά γνωστικά αντικείμενα (Αστικός Σχεδιασμός και Αρχιτεκτονική Τοπίου) τα όρια των οποίων, στη σύγχρονη συνθήκη, ολοένα και περισσότερο αλληλεπικαλύπτονται και αλληλοσυσχετίζονται.

 

Το μάθημα των Εικαστικών μέσα από μιά σειρά ασκήσεων με υλικά και υφές, επιχειρεί να βοηθήσει τους φοιτητές στη σύλληψη των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων κάθε αντικειμένου μέσω των αισθήσεων. Μια τέτοιου είδους επαφή με την υφή, καλλιεργεί την ικανότητα να χαρακτηρίζουν ως υφές, φαινόμενα του περιβάλλοντος, τα οποία χωρίς αυτές τις ασκήσεις δεν θα μπορούσαν να δουν.

Μέσα από αυτή τη σειρά των ασκήσεων οι φοιτητές καλούνται να διερευνήσουν τους εικαστικούς τρόπους, μέσα από τους οποίους αυτές οι ποιότητες υφής μπορούν να αναπαραχθούν.Κάθε προσπάθεια αναπαραγωγής των διαφόρων υφών μέσα από το σχέδιο και τη ζωγραφική οξύνει την παρατηρητικότητα και ενδυναμώνει την αντίληψη.

Δουλεύοντας αντιλαμβάνονται ότι οι υφές είναι άπειρες και ότι μπορούν να τους δώσουν άπειρες διαφορετικές πληροφορίες. Ότι το ισχυρότερο δε χαρακτηριστικό όλων αυτών των υφών είναι η πυκνότητα και η δυναμική.Καθώς το ότι η κίνηση προς διάφορες κατευθύνσεις δημιουργεί ένταση προς πάσα κατεύθυνση. Η διαδικασία αυτή ενεργοποιεί την οπτική φαντασία που διαθέτουν καθιστώντας τη λειτουργία της όρασης, ικανή για μια αληθινά δημιουργική σύλληψη και απεικόνιση της πραγματικότητας.

Με τη σπουδή στο χρώμα κατανοούν τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της όρασης όσον αφορά την εντύπωση που προκαλούν τα χρώματα και οι αποχρώσεις τους όταν ζωγραφίζουμε.

Η εξασφάλιση του σωστού αερισμού και δροσισμού στα κτίρια μέσω της εξισορρόπησης του παθητικού και ενεργητικού σχεδιασμού είναι απαιτούμενη για την επίτευξη θερμικής άνεσης, για την μείωση των φορτίων ψύξης και θέρμανσης και για την βελτίωση της εσωτερικής ποιότητας αέρα. Η είσοδος αέρα στα κτίρια γίνεται είτε με αερισμό εκ προθέσεως από τα ανοίγματα, είτε με διείσδυση αέρα από τα δομικά στοιχεία, είτε με εισαγωγή αέρα από τις μονάδες τεχνητού αερισμού του κτιρίου. Εξαρτάται δηλαδή από τον σχεδιασμό, την επιλογή υλικών και ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων, την χρήση και από τον σωστή διαχείριση του κτιρίου. Το μάθημα αποσκοπεί στην εκμάθηση βασικών αρχών θερμικής άνεσης και κίνησης αέρα κτιρίων με εξισορρόπηση μέτρων παθητικού και ενεργητικού σχεδιασμού, ανάλυση μικροκλίματος περιβάλλοντος χώρου, και αξιολόγηση της αρχιτεκτονικής σύνθεσης με βάση περιβαλλοντικά και ενεργειακά κριτήρια. Στο μάθημα θα αναλυθούν τεχνικές βιοκλιματικού σχεδιασμού ως προς τον επαρκή αερισμό και δροσισμό και η επίδραση φυσικών φαινομένων κλίματος και μικροκλιματικών παραγόντων στην θερμική άνεση και ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Για τον σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθούν μοντέλα πληροφορίας κτιρίων (Building Information Models, BIM) δυναμικές προσομοιώσεις ενεργειακής συμπεριφοράς και ηλιασμού, και ανάλυση ροών αέρα στο εσωτερικό του κτιρίου.

 

Οι απαιτήσεις ενέργειας στα κτίρια και η ενεργειακή απόδοση εξαρτώνται από ποικιλία παραγόντων όπως το κλίμα, ο σχεδιασμός, οι ιδιότητες των δομικών υλικών, η επιλογή ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων, οι δραστηριότητες χρηστών, το πρόγραμμα λειτουργίας και η συντήρηση του. Το μάθημα αποσκοπεί στην εκμάθηση βασικών αρχών εξοικονόμησης ενέργειας με βάση την εξισορρόπηση του παθητικού και ενεργητικού σχεδιασμού κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η θερμική άνεση θέτονται σαν πρωταρχικοί στόχοι σχεδιασμού και χρησιμοποιούνται μοντέλα πληροφορίας κτιρίων (Building Information Models, BIM) και δυναμικές προσομοιώσεις για την επίτευξη τους. Η δημιουργία ενεργειακά βιώσιμων κατασκευών προϋποθέτει εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού σε συνδυασμό με την χρήση μοντέλων προσομοίωσης και βάσεων δεδομένων των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων και των υλικών κατασκευής (Product Catalogs). Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η αειφορία της κατασκευής καθώς επιτρέπει την ενεργειακή προσομοίωση πολλαπλών σεναρίων και εντοπισμό της βέλτιστης κατά περίπτωση λύσης. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει σενάρια με διαφορετική γεωμετρία, προσανατολισμό, εναλλακτικές παρεμβάσεις παθητικού και ενεργητικού σχεδιασμού, τοποθέτηση και επιλογή ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού  , συστήματα ελέγχου και παραγωγής ενέργειας. Ανάλογα με τον αριθμό των εναλλακτικών σεναρίων για την λήψη αποφάσεων εφαρμόζονται είτε απλές μέθοδοι λήψης αποφάσεων (Decision Support Systems, DSS),  είτε εργαλεία βελτιστοποίησης ώστε να αναλυθούν εκατοντάδες σενάρια και να εντοπιστεί το  καταλληλότερο με βάση δεδομένους ενεργειακούς και περιβαλλοντικούς δείκτες (Key Performance Indicators, KPI’s).

 

 

 Στόχος του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές/τριες στην κριτική θεώρηση της αρχιτεκτονικής μέσα από την επισκόπηση του χρονολογικού φάσματός της από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Η προσέγγιση θα γίνει υπό το πρίσμα των ιδεών που αποτέλεσαν τα θεμέλια για την εξέλιξη του πολιτισμού (πχ ουτοπία, μνήμη, σχέση εικόνας - μορφής και περιεχομένου, μηνύματος - συμβόλου και νοήματος, ιδεολογίας και πρακτικής κλπ).

 

  Πολύπλοκες σχέσεις μεταξύ αρχιτεκτονικής, τέχνης, επιστήμης και κοινωνίας που διαμόρφωσαν τις συνθήκες μέσα στις οποίες παρήχθη αρχιτεκτονική στο πέρασμα των αιώνων αναλύονται με τη χρήση θεωρητικών εργαλείων (ιδεών) από ποικίλα ερευνητικά πεδία και σκοπό την πολύπλευρη κατανόηση του αρχιτεκτονικού φαινομένου. Κρίσιμα ζητήματα του παρόντος ερμηνεύονται με τη χρήση του αρχιτεκτονικού και θεωρητικού αποθέματος του παρελθόντος.

 

 Αλλά και αντίστροφα: Εικαστικά, μουσικά, λογοτεχνικά έργα αλλά και φιλοσοφικά δοκίμια με τα οποία εξεταζόμενα αρχιτεκτονικά έργα αποτελούν καλλιτεχνική ενότητα συναναλύονται στην προσπάθεια εμπέδωσης από τους φοιτητές της χρήσης μεγάλου εύρους θεωρητικών εργαλείων για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής.

 

 Η προσέγγιση δεν ακολουθεί γραμμική χρονική εξέλιξη αλλά συγκροτείται με βάση τις προαναφερθείσες έννοιες.

 

Διαλέξεις ex cathedra - ομαδική εργασία.

 

 

ΤΟ Χτισμένο, το Άχτιστο, το Μη Χτιστέο

1. Κτίρια που Αποκλείεται να υπάρξουν

2. Κτίρια τα οποία δεν υπήρχε πρόθεση να χτιστούν

3. Κτίρια τα οποία είναι αδύνατον να χτιστούν

4. Κτίρια που ίσως να υπάρξουν

5. Κτίρια που δεν είμαστε σίγουροι αν υπήρξαν

6. Κτίρια που υπήρξαν σίγουρα αλλά που σήμερα δεν υπάρχουν

7. Κτίρια που σήμερα είναι Ερείπια, χωρίς Χρήση